Met het verdrijven van de arbeidersklasse ontdoet Amsterdam zich van haar ­sociale zenuwstelsel

De Amsterdamse stadsdelen Noord, Zuidoost, Nieuw-West, de Jordaan en De Pijp kennen een lange traditie van saamhorigheid. Dat is een van de fundamenten van de soli­daire stad. Ontstaan doordat de bewoners door de geschiedenis heen steeds gevarieerder werden, met wortels over de hele wereld maar met Amsterdam als thuisbasis. Natuurlijk leefden al die verschillende culturen niet altijd even makkelijk met elkaar, maar wat we vaak met elkaar gemeen hadden, was dat we kwamen uit een wij-cultuur. Gemeenschappen waarin ­collectieve belangen centraal staan.

Het tweede dat we met elkaar gemeen hadden, was dat we beleidsmatig gemarginaliseerd werden in de stad. Ondanks, niet dankzij, de verarming ­creëerden wij een manier van leven die complex is. En met complex bedoel ik niet ingewikkeld, maar intelligent. Gebouwd op solidariteit.

In deze gesegregeerde ge­meenschappen ontstond een dynamiek waar welvaart en ­welzijn georganiseerd werden langs informele lijnen. Waarbij niet werd gewacht tot de overheid je te hulp schoot, maar men zelf in kaart bracht wie de hulpbehoevenden zijn en hoe er voor hen gezorgd kon worden. Iemand die de ene keer een ander hielp, had een andere keer zelf hulp nodig.

Dit maakt de verhouding tussen helper en hulpbehoevende fundamenteel gelijkwaardigheid. Omdat het draait om solidariteit in plaats van liefdadigheid, zoals Dean Spade in zijn boek Mutual Aid beschrijft. We moeten solidariteit dus niet zien als een zogenaamde socialistische utopie, maar als een praktisch middel dat je kunt organiseren om gemeenschappen leefbaar en menselijk te houden.

De organisatie vindt plaats onder buurtbewoners zelf, de middelen en ruimten moeten wel degelijk gefaciliteerd worden door de gemeenten. De ­dragers van deze sociale netwerken zijn vaak mensen die door bestuurders en ambtenaren snel het stempel ‘kwetsbaar’ en ‘onprofessioneel’ krijgen. Terwijl uitgerekend zij de deskun­digen en krachten zijn in de wijken. Als je deze infrastructuur in kaart brengt, krijg je een alternatieve plattegrond van de stad waarop onze echte rijkdom zichtbaar wordt.

Met het verdrijven van de arbeidersklasse – en dus de georga­niseerde solidariteit – ontdoet Amsterdam zich van haar ­sociale zenuwstelsel. Dit vindt op hetzelfde moment in steden wereldwijd plaats. Uitgerekend deze kleurrijke wijken worden structureel en beleidsmatig herontwikkeld voor een heel ander type gemeenschap: homogeen, individualistisch, rijk en academisch opgeleid.

Jongeren die nu opgroeien in de stad binnen gemeenschappen waar georganiseerde solidariteit een vanzelfsprekendheid is, zijn in potentie de hoeders van de menselijkheid in onze betonnen jungle. Daarom is het van groot belang dat er een structureel en stadsdeelover­stijgend plan komt dat juist hun toekomst in de stad veiligstelt.

Solidariteit is betekenisvol en duurzaam als die onbegrensd is. Die stopt niet bij landsgrenzen of religieuze scheidslijnen of noem maar een andere willekeurige afbakening. En aangezien er na elke crisis een periode van wederopbouw komt, laat onze eerste stap daarin zijn het reorganiseren van solidariteit.

Rapper en schrijver Massih Hutak (1992) schrijft elke week een column voor Het Parool. Lees al zijn columns hier terug.